Ιστορία

Η Μασσαλία του Μωριά...

Το όνομα

Στο τρίτο μέρος του Βίου του Oσίου Νίκωνος του «Μετανοείτε» (εκδόθηκε το 1142) η πόλη εμφανίζεται με το νέο της όνομα, Καλαμάτα. Εκεί παρέχονται τοπογραφικές πληροφορίες που ενισχύουν την προέλευση του ονόματος από τα καλάμια του Νέδοντα και της περιοχής, και πιο συγκεκριμένα από το λαϊκό τύπο «καλάματα». H άποψη αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλα τοπωνύμια που έχουν παραχθεί από το καλάμι (Καλάμι, Κάλαμος, Καλαμάκι). Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν πως το όνομα προέρχεται από μια μονή αφιερωμένη στην Παναγία την Καλομάτα (η οποία, ωστόσο, δεν έχει ταυτοποιηθεί). Μια τρίτη εκδοχή θέλει το όνομα της πόλης να προέρχεται από κάποια γυναίκα με καλά μάτια ή με επίθετο Καλομάτα. Υπάρχουν, τέλος, απόψεις που θεωρούν ότι το όνομά της προέρχεται από το επίθετο Καλαμάτας, που σχηματίστηκε από το Καλομάτας.

Η Ιστορία της Καλαμάτας χάνεται στα βάθη των αιώνων

Ξεκινάει από τον Όμηρο, όπου αναφέρει τις Φαρρές, αρχαία πόλη χτισμένη περίπου εκεί που βρίσκεται σήμερα το φράγκικο κάστρο της πόλης. Η Καλαμάτα έχει περιορισμένη σημασία κατά την αρχαία περίοδο καθώς βρίσκεται κάτω από λακωνική κυριαρχία από τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. 

Αποκτά αίγλη μετά την τέταρτη σταυροφορία (1204 μ.Χ.), οπότε περνάει στα χέρια των φράγκων. Ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος χτίζει το κάστρο και ξεκινάει η οικονομική ακμή της πόλης. Το 1459 την καταλαμβάνουν οι Τούρκοι και εναλλάσσονται στην ηγεμονία της πόλης με τους Ενετούς μέχρι το 1715 οπότε την καταλαμβάνουν οριστικά, μέχρι το 1821 που απελευθερώθηκε. 

Το σημαντικότερο γεγονός της μακρόχρονης ιστορίας της πόλης είναι η απελευθέρωσή της από τους Τούρκους στις 23 Μαρτίου του 1821. Την ημέρα εκείνη ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι μπήκαν μέσα στην πόλη ως απελευθερωτές. Συμμετείχαν στην πανηγυρική δοξολογία που τελέστηκε στον Ιερό Ναό των Αγιών Αποστόλων (μικρή βυζαντινή εκκλησία του 10ου αιώνα που σώζεται μέχρι και σήμερα και αποτελεί σύμβολο της πόλης). Στους Αγίους Αποστόλους ευλογείται η επαναστατική σημαία και από εδώ ξεκινάει η Επανάσταση του 1821. Από την Καλαμάτα η Μεσσηνιακή Γερουσία συντάσσει δύο σπουδαία κείμενα την “Προειδοποίηση προς τας ευρωπαικάς αυλάς” και την “προκήρυξη” με αποδέκτες τους Αμερικανούς. 

Στα τέλη του 19ου αιώνα χτίζεται το λιμάνι της Καλαμάτας, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα, και η πόλη παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη και ακμή. Μασαλλία του Μωριά τη χαρακτήριζαν. Η πόλη έρχεται σε επαφή με τη δύση και την κουλτούρα της, δημιουργείται μια αστική τάξη που διαμορφώνει μια σημαντική πολιτιστική βάση και κληρονομιά. Από το 1920 και μετά όμως αρχίζει μια μακρά περίοδος οικονομικής ύφεσης. Το Σεπτέμβριο του 1986 η Καλαμάτα χτυπήθηκε από δύο ισχυρούς σεισμούς που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές και δυστυχώς και θύματα. Παρ' όλα αυτά η πόλη ανασυγκροτήθηκε γρήγορα από τη μεγάλη αυτή καταστροφή.

Σήμερα η Καλαμάτα είναι μια σύγχρονη πόλη με πληθυσμό 54.567 κατοίκους (απογραφή 2011) και  είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Πελοποννήσου μετά την Πάτρα. Ο Δήμος Καλαμάτας έχει πληθυσμό 69.849 κατοίκους (απογραφή 2011). Η Καλαμάτα αποτελεί σημαντικό αστικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής, καθώς και διοικητικό κέντρο του νομού Μεσσηνίας.

Έχει έντονη νυχτερινή ζωή χειμώνα και καλοκαίρι, στο ιστορικό κέντρο, την παραλία και το προάστιο της πόλης την Βέργα χτισμένη στους πρόποδες του όρους Καλάθι όπου υπάρχουν υπέροχα μαγαζιά με καταπληκτική θέα στη θάλασσα και την πόλη της Καλαμάτας. 

Στην Καλαμάτα εδρεύει ΤΕΙ καθώς και σχολές του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η πόλη διαθέτει πλήρεις και σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις, όπου μπορεί καθένας να αθληθεί. Τέλος διαθέτει νέο, σύγχρονο νοσοκομείο, καθώς επίσης και διεθνές αεροδρόμιο.

Σπουδαίες εκδηλώσεις με πανελλήνια ακόμη και διεθνή εμβέλεια διοργανώνονται κάθε χρόνο στην πόλη. Από τις αθλητικές εκδηλώσεις ξεχωρίζουν τα Παπαφλέσσεια (στίβος) και το Κύπελλο Καλαμάτας (ρυθμική γυμναστική), ενώ από τις πολιτιστικές το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού. Από το 2012 διοργανώνεται τις Απόκριες το «Καλαματιανό Καρναβάλι».  Η πόλη εορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου (Υπαπαντή του Σωτήρος), ενώ στις 23 Μαρτίου εορτάζεται η απελευθέρωση της Καλαμάτας από τους Τούρκους.

Ο νέος αυτοκινητόδρομος Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας που μείωσε χρονικά το ταξίδι για την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, η λειτουργία της Costa Navarino που συνέβαλε ώστε η Μεσσηνία να αποκτήσει θέση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, η αναβάθμιση του αεροδρομίου με τη διεξαγωγή πτήσεων από και προς το εσωτερικό και το εξωτερικό και η κατασκευή σημαντικών έργων υποδομής στην πόλη και τις κοινότητες του Δήμου έχουν ως αποτέλεσμα η Καλαμάτα τα τελευταία χρόνια να βρίσκεται στο δρόμο της ανάπτυξης και της ευημερίας.

Διαβάστε περισσότερα για την ιστορία της Καλαμάτας...

Μυθολογία

Σύμφωνα με το μύθο, ιδρυτής της πόλης θεωρείται ο Φάρις, γιος του Ερμή και της Φυλοδάμειας. Κόρη του Φάρι ήταν η Τηλεγόνη, η οποία παντρεύτηκε τον Αλφειό και γέννησε τον Ορτίλοχο. Στην Ιλιάδα, ο Ορτίλοχος χαρακτηρίζεται από τον Όμηρο «πολλών ανδρών άναξ». 

Στις Φαρές, στο ανάκτορο του Ορτίλοχου, συναντήθηκαν ο Ίφιτος, περίφημος τοξότης από τη μεσσηνιακή Οιχαλία, και ο νεαρός τότε Οδυσσέας, για να λύσουν με ανταλλαγή δώρων τις διαφορές τους. Η εχθρότητα είχε δημιουργηθεί όταν οι Μεσσήνιοι έκλεψαν από την Ιθάκη τριακόσια πρόβατα μαζί με τους βοσκούς τους (Οδύσσεια). Στη συνάντηση συμφιλίωσης που οργάνωσε ο Ορτίλοχος, ο Ίφιτος δώρισε στον Οδυσσέα το περίφημο τόξο του πατέρα του Εύρυτου, ενώ ο Οδυσσέας χάρισε στον Ίφιτο ένα ξίφος και ένα δόρυ. Με το τόξο που πήρε ο Οδυσσέας σκότωσε αργότερα τους μνηστήρες. 

Γιος του Ορτίλοχου ήταν ο Διοκλής, που υπήρξε ηγεμόνας στις Φαρές και στην ανατολική Μεσσηνία, ενώ στη δυτική κυβερνούσε ο Νέστορας. Σύμφωνα με τον Όμηρο, οι Φαρές ήταν μία από τις επτά πόλεις που πρόσφερε στον Αχιλλέα ο Αγαμέμνονας για να κατευνάσει το θυμό του. 

Ο Διοκλής είχε γιους τον Κρήθωνα και τον ομώνυμο με τον παππού του Ορτίλοχο, οι οποίοι συμμετείχαν σε εφηβική ηλικία στην Τρωική Εκστρατεία και βρήκαν το θάνατο στην Τροία. Στο μέγαρο του Διοκλή φιλοξενήθηκαν ο γιος του Οδυσσέα Τηλέμαχος και ο γιος του Νέστορα Πεισίστρατος, κατά τη μετάβασή τους από την Πύλο στη Σπάρτη και κατά την επιστροφή τους. 

Η κόρη του Διοκλή Αντίκλεια παντρεύτηκε το γιο του Ασκληπιού Μαχάονα, ενώ οι γιοι της Νικόμαχος και Γόργασος, επίσης φημισμένοι θεραπευτές, διαδέχτηκαν τον Διοκλή.

Αρχαιότητα
Ρωμαϊκοί Χρόνοι
Βυζαντινοί Χρόνοι
Φράγκικη Κατάκτηση
Τουρκοκρατία-Ενετοκρατία
Η επανάσταση του 1821
Νεώτεροι Χρόνοι
Ξένοι Περιηγητές
Προσωπικότητες της Καλαμάτας

© Copyright

ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

2024

gcloud